Rannsóknir fræðimanna stofnunarinnar eru einkum á sviði bókmennta, tungumálanáms og -kennslu, máltöku, máltileinkunar og tvítyngis, menningarfræða, þýðingarfræða og málvísinda. Stöðugt er verið að þróa nýjar aðferðir í tungumálakennslu og miðlun bókmennta og menningarfs mismunandi málheima og þjóða. Einnig fást margir við þýðingar, orðabókagerð og almennt kynningarstarf til að auka vægi tungumála í samfélaginu. Fræðimenn stofnunarinnar eiga í margvíslegu alþjóðlegu samstarfi um rannsóknir, kennslu, þróun og nýbreytni á sínu sviði.
Tengsl tungumála og menningar og vistfræði tungumála á Vestur-Norðurlöndum er eitt þeirra rannsóknarsviða sem meðlimir Stofnun Vigdísar Finnbogadóttir hafa einbeitt sér að undanfarin ár.
Rannsóknarverkefni, rannsóknarstofur og samstarfsnet innan Stofnunar Vigdísar Finnbogadóttur eru:
1. Rannsóknarverkefni:
- Tengsl færeysku, íslensku og norsku við dönsku á tímabilinu 1890-1920
Þátttakendur eru fræðimenn frá háskólanum í Nuuk, Málráði Grænlands, Háskólanum í Þrándheimi, Háskólanum í Bergen, Háskólanum í Osló, Kaupmannanhafnarháskóla, Fróðskaparsetri Færeyja og Háskóla Íslands. Verkefnið hefur fengið styrki frá Nordplus Sprog og Kultur.
Nánari upplýsingar veitir Auður Hauksdóttir, prófessor emerita í dönsku, auhau@hi.is.
- Tungumála barómeter skoðar tengsl færeysku, grænlensku og íslensku við dönsku og ensku í samtímanum.
Nánari upplýsingar veitir Birna Arnbjörnsdóttir, prófessor í annarsmálsfræðum, birnaarn@hi.is.
- Birtingarmynd tungumáls og menningar í námsgögnum til tungumálakennslu á Norðurlöndum
Megintilgangur þessa verkefnis, sem styrkt er af Nordplus Sprog, er að skoða námsefni ætlað til dönskukennslu á Íslandi, Færeyjum, Grænlandi og Danmörku, ásamt sænskukennslu í Finnlandi. Áhersla er lögð á að skoða stöðuna á lokaári grunnskólanáms, en einnig námskeið fyrir útlendinga í Danmörku og sértæka sænskukennslu (sprogbad) fyrir yngri börn í Finnlandi. Þátttakendur koma frá háskólum á Íslandi, Danmörku, Finnlandi, Færeyjum og njóta aðstoðar grunnskólakennara í öllum fimm löndum.
Nánari upplýsingar veitir Þórhildur Oddsdóttir, aðjunkt í dönsku, thorhild@hi.is.
- Norðurheimskautssvæðið í skoskum bókmenntum
Verkefnið snýst um að kortleggja skoskar bókmenntir sem fjalla um Norðurheimskautssvæðið (the Arctic) á einn eða annan hátt, allt frá nítjándu öld til dagsins í dag. Áhersla verður á að skoða bókmenntir sem fjalla um eða endurspegla á einhvern hátt sögulegar hvalveiðar á svæðinu, landkönnunarleiðangra þangað og tengsl/samskipti við frumbyggja svæðisins. Leitast er við að setja slíka bókmenntalega umfjöllun í samhengi við söguleg tengsl Skotlands við svæðið sem og þann mikla áhuga sem skosk stjórnvöld hafa sýnt á Norðurheimskautssvæðinu síðustu ár.
Nánari upplýsingar veitir Ingibjörg Ágústsdóttir, dósent í ensku, ingibjoa@hi.is.
- Viðtökur og þýðingasaga franskra frásagnarbókmennta á Íslandi
Í þessu verkefni er fjallað um þýðingasögu franskra frásagnarbókmennta á íslensku, allt frá miðöldum til dagsins í dag. Markmiðið er að fá yfirsýn yfir þýðingar- og viðtökusögu franskra frásagnarbókmennta. Aðferðir þýðenda verða skoðaðar og gerð grein fyrir stöðu og áhrifum þýddra verka innan íslenskrar bókmenntasögu og menningar.
Nánari upplýsingar veitir Ásdís R. Magnúsdóttir, prófessor í frönsku, asdisrm@hi.is.
- Lýðræðisleg stjórnarskrárgerð: Tekist á um borgaraþátttöku, vald stofnana og sameiginleg gæði
Í verkefninu er leitast við að rannsaka þá lærdóma sem draga má af íslenska stjórnarskrárferlinu sem hófst árið 2010. Fjallað er um vinnu Stjórnalagaráðs, sem afhenti Alþingi drög að nýrri stjórnarskrá árið 2011, og tilraunir til að vinna að heildarendurskoðun stjórnarskrárinnar á árunum 2018 til 2025. Einnig eru fræðilegar forsendur þessarar endurskoðunar teknar til rækilegrar skoðunar.
Nánari upplýsingar veitir Jón Ólafsson, prófessor í menningarfræði, jonolafs@hi.is.
- List og sjónmenning norrænna nýlenduverkefnasameinar vísindamenn, sýningarstjóra og listamenn sem vinna að list og sjónmenningu tengdum norrænum nýlenduverkefnum í Karíbahafi, Vestur-Afríku, Indlandi, Grænlandi, Íslandi og Sápmi. Þetta rannsóknarverkefni er sameiginleg athugun og umræða um það hlutverk sem nýlendustefna hefur haft í sköpun og móttöku lista- og listasagna víðsvegar um Norðurlönd og fyrrverandi nýlendur þeirra frá 1600 og fram á okkar tíma. PI er Mathias Danbolt, dósent við Kaumannahafnarháskóla.
Nánari upplýsingar veitir Ann-Sofie Nielsen Gremaud, lektor í dönsku, gremaud@hi.is
- UniStart Deutsch@NBL UniStart Deutsch@NBL er alþjóðlegt rannsóknarverkefnið sem hófst árið 2019 í háskólum á Norðurlöndum og í Eystrasaltslöndum. Markmið verkefnisins er að kanna hugarfar nemenda til þýska tungumálsins, skilja hvers vegna þeir kjósa að læra þýsku og að skoða tungumálakunnáttu nemenda í byrjun námsins.
Nánari upplýsingar veitir Vanessa Isenmann, aðjunkt í þýsku vmi@hi.is
- Birtingarmyndir hnattvæðingarinnar í franskri leiklist 17. aldar
Verkefnið skoðar hvernig franskir leikritahöfundir á nýöld sviðsettu kynni Evrópubúa við fjarlægar þjóðir og þær lögfræðilegu spurningar um landamæri, hertökur og þrælahald sem þessi þvermenningarlegu tengsl vörpuðu fram.
Nánari upplýsingar veitir Toby Erik Wikström, verkefnisstjóri við Miðstöð framhaldsnáms og sérfræðingur við Hugvísindastofnun tew@hi.is.
- Legends of the Eastern Vikings
Megintilgangur verkefnis er að endurskoða miðaldaheimildir frá ólíkum menningarheimum, svo sem Býsans og konungsríkjum Rússlands og Skandinavíu, um austurvíkinga og Væringja á miðöldum.
Nánari upplýsingar veitir Þórir Jónsson Hraundal, Lektor í Mið-Austurlandafræðum thorir@hi.is.
- CLIL in languages other than English – Successful transitions across educational stages
Markmið verkefnisins er að þróa tillögur um innleiðingu efnis- og tungumálasamþætts náms (CLIL – Content and Language Integrated Learning) á öðrum tungumálum en ensku á mismunandi námsstigum, bæði í tungumálakennslu og í öðrum greinum.
Nánari upplýsingar veitir Caterina Poggi, aðjunkt í ítölsku, cp@hi.is.
- Frönsk bylgja í íslensku leikhúslífi: 1960-2000
Verkefnið gengur út á að þróa stafræna starfsstöð fyrir nemendur í dönskunámi, þar sem viðmót og notkunarmöguleikar eru hannaðir með þarfir sérhvers nemanda í huga. Í starfsstöðinni, EGO, hafa nemendur aðgang að orðabókum og öðrum tiltækum hjálpargögnum, sem geta nýst þeim í náminu, geta nemendur safnað saman þekkingarforða sínum í dönsku og skilgreint og flokkað efnið eftir eigin höfði.
Nánari upplýsingar veita Ásdís Rósa Magnúsdóttir og Irma Erlingsdóttir, prófessorar í frönsku, asdisrm@hi.is og irma@hi.is.
- EGO – nemendastýrð rafræn starfsstöð
Verkefnið gengur út á að þróa stafræna starfsstöð fyrir nemendur í dönskunámi, þar sem viðmót og notkunarmöguleikar eru hannaðir með þarfir sérhvers nemanda í huga. Þar hafa nemendur aðgang að orðabókum og öðrum tiltækum hjálpargögnum, sem geta nýst þeim í náminu. Í EGO geta nemendur safnað saman þekkingarforða sínum í dönsku og skilgreint og flokkað efnið eftir eigin höfði. Eftir því sem náminu vindur fram eykst þekkingarforðinn í bankanum, og nemendur geta leitað í honum eftir ýmsum leiðum, m.a. út frá stafrófsröð, þemum eða áhugamálum.
Nánari upplýsingar veita Auður Hauksdóttir, prófessor emerita í dönsku, auhau@hi.is.
2. Rannsóknarstofur
- RIKK – Rannsóknastofnun í jafnréttisfræðum
Aðalmarkmið RIKK er að efla og samhæfa jafnréttisrannsóknir og rannsóknir í kvenna, kynja- og jafnréttisfræðum jafnframt því að vinna að og kynna niðurstöður rannsókna. RIKK miðlar þekkingu á sviði kvenna-, kynja- og jafnréttisfræða með því að gangast fyrir námskeiðum, fyrirlestrum, ráðstefnum og útgáfu.
Nánari upplýsingar veitir Irma Erlingsdóttir, dósent í frönsku, irma@hi.is.
- Fornfræðistofa
Fornfræðistofa er vettvangur fyrir rannsóknir í klassískum fræðum og fyrir þverfræðilegt samstarf um verkefni sem varða málefni og miðlun klassískra fræða.
Nánari upplýsingar veitir Geir Þórarinn Þórarinsson, aðjunkt í grísku og latínu, gtt@hi.is.
- RÍM – Rannsóknastofa í máltileinkun
Rannsóknastofa í máltileinkun er starfrækt við Háskóla Íslands og heyrir undir Hugvísindasvið. Hún byggist á samstarfi Málvísindastofnunar, Stofnunar Vigdísar Finnbogadóttur í erlendum tungumálum, Tungumálamiðstöðvar og Stofnunar Árna Magnússonar í íslenskum fræðum.
Nánari upplýsingar veitir Eyjólfur Már Sigurðsson, forstöðumaður Tungumálamiðstöðvar Háskóla Íslands, ems@hi.is.
- STUTT – Rannsóknastofa í smásögum og styttri textum
Markmið stofunnar er að vera vettvangur fyrir rannsóknir, þýðingar og miðlun á smásögum og styttri textum fyrir fræðimenn og þýðendur úr ólíkum áttum. Með styttri textum er meðal annars átt við örsögur, brot, exempla, anekdótur, ævintýri, þjóðsögur, fabúlur, strengleika/stuttar ljóðsögur og esseyjur.
Nánari upplýsingar veitir Kristín Guðrún Jónsdóttir, dósent í spænsku, krjons@hi.is.
- EDDA rannsóknasetur
EDDA er þverfaglegt rannsóknasetur í gagnrýnum samtímarannsóknum, með sérstaka áherslu á jafnrétti og margbreytileika. Setrið hóf starfsemi sína árið 2009. Rannsóknir setursins eru m.a. á sviði stjórnmála, þverþjóðlegra fræða, samfélags, menningar- og öryggismála, sjálfbærni og þróunar.
Nánari upplýsingar veitir Irma Erlingsdóttir, dósent í frönsku, irma@hi.is.
3. Rannsóknarnet eða samtarfsnet
- PRISEAL
Alþjóðlegt samstarfsnet um ritun fræðigreina á ensku og áhrif þess samkeppnishæfni fræðimanna sem skrifa á ensku sem öðru máli, á miðlun rannsóknarniðurstaða, og framlags til þekkingar. Ráðstefnur eru haldnar hvert þriðja ár, nú síðast við Vigdísarstofnun. Valdar greinar koma út í ráðstefnuritum s.s. hér.
Nánari upplýsingar veitir Birna Arnbjörnsdóttir, prófessor í annarsmálsfræðum, birnaarn@hi.is.
- Roma in the Centre
Roma in the Centre nær yfir rannsóknanet fræðimanna sem stunda rannsóknir á bókmenntum, tungumáli og félagslegum málefnum Rómafólks um heim allan. Verkefnið stendur meðal annars fyrir ráðstefnum og útgáfu á smásagnasafninu Sunnudagsmatur og fleiri sögur Rómafólks sem kom út hjá Háskólaútgáfunni og Stofnun Vigdísar Finnbogadóttur árið 2020.
Nánari upplýsingar veitir Sofiya Zahova, rannsóknarsérfræðingur í bókmenntum Rómafólks, zahova@hi.is.
- WILA Workshop on Immigrant Languages in the Americas
Alþjóðlegt samstarfsnet um erfðarmál í Ameríku, WILA, hófst með ráðstefnu í Noregi 2010 og hefur haldið ráðstefnur í Evrópu og Ameríku til skiptis. Netverkið hefur gefið út ráðstefnurit á hverju ári síðan 2015.
Nánari upplýsingar veitir Birna Arnbjörnsdóttir, prófessor í annarsmálsfræðum, birnaarn@hi.is.
Nánari upplýsingar um rannsóknir fræðimanna stofnunarinnar er að finna á heimasíðum þeirra.